G-Code ve M-Code Nedir? CNC Programlamada Temel Kodlar
G-Code ve M-Code Nedir? CNC Programlamada Temel Kodlar
CNC (Computer Numerical Control) makineleri, modern endüstriyel üretimde yüksek hassasiyet, tekrar edilebilirlik ve verimlilik sağlayan kritik teknolojilerdir. Bu makinelerin işlevlerini doğru şekilde yerine getirebilmesi, G-Code ve M-Code adı verilen programlama komutlarına bağlıdır. CNC programlamada bu kodlar, makinenin hareketlerini, işlem sırasını, hızını ve yardımcı işlevlerini kontrol eder. Bu makalede G-Code ve M-Code’un ne olduğunu, temel komutlarını, kullanım alanlarını ve CNC üretim süreçlerindeki önemini detaylı şekilde inceleyeceğiz.
1. CNC Programlama Nedir?
CNC programlama, makinelerin otomatik olarak işlem yapabilmesi için yazılan komut dizilerini ifade eder. Bir CNC programı, makinenin:
-
Kesici takımın konumunu
-
Hareket yönünü ve hızını
-
Kesme derinliğini
-
İşlem sırasını ve operasyonları
belirlemesini sağlar. CNC programları, doğrudan makineye yüklenir veya bilgisayar üzerinden kontrol edilir. Bu sayede insan hatası en aza iner ve üretim süreçleri daha hızlı, güvenli ve tekrarlanabilir hale gelir.
CNC programlama, özellikle frezeler, tornalar, plazma kesim makineleri ve lazer sistemleri için vazgeçilmez bir beceridir. Programlamanın temel taşlarını ise G-Code ve M-Code oluşturur.
2. G-Code Nedir?
G-Code, CNC makinelerinde hareket ve işlem komutlarını tanımlayan bir dildir. “G” harfi, “Geometrik” veya “General” anlamına gelir. G-Code, makinenin kesici takımın konumunu, hareket yönünü ve hızını belirler.
G-Code kullanımı, üretim sürecinin hassasiyetini ve doğruluğunu artırır. Bu kodlar sayesinde makine; doğrusal hareketler yapabilir, dairesel kesimler gerçekleştirebilir, programda bekleme süreleri tanımlayabilir ve birim ölçüleri seçebilir.
Temel G-Code Komutları
| Komut | Açıklama | Örnek Kullanım |
|---|---|---|
| G00 | Hızlı konumlama | G00 X50 Y30 Z10 |
| G01 | Doğrusal kesme | G01 X100 Y50 F200 |
| G02 | Saat yönünde dairesel hareket | G02 X50 Y50 I10 J0 |
| G03 | Saat yönünün tersinde dairesel hareket | G03 X70 Y70 I10 J0 |
| G04 | Bekleme/Dwell (zaman gecikmesi) | G04 P2 |
| G20 | İnç birimi | G20 |
| G21 | Milimetre birimi | G21 |
| G90 | Mutlak konumlama | G90 |
| G91 | Artışlı konumlama | G91 |
G-Code, makinenin kesici takımın nerede ve ne hızda hareket edeceğini, hangi rotayı izleyeceğini belirler. Karmaşık parçalar için bu kodlar dikkatli bir şekilde planlanmalıdır.
3. M-Code Nedir?
M-Code, CNC makinelerinde makinenin yardımcı işlevlerini ve operasyon dışı komutlarını kontrol eden kodlardır. “M” harfi “Miscellaneous” yani “çeşitli” anlamına gelir.
M-Code, makinenin:
-
Spindle (mil) motorunu başlatıp durdurmasını
-
Soğutma sıvısı açma/kapama işlemlerini
-
Takım değişimlerini
-
Program durdurma veya bitirme komutlarını
kontrol etmesini sağlar.
Temel M-Code Komutları
| Komut | Açıklama | Örnek Kullanım |
|---|---|---|
| M00 | Program durdurma | M00 |
| M01 | Opsiyonel durdurma | M01 |
| M02 | Program sonu | M02 |
| M03 | Spindle saat yönünde döndür | M03 S1500 |
| M04 | Spindle saat yönünün tersinde | M04 S1500 |
| M05 | Spindle durdur | M05 |
| M06 | Takım değiştirme | M06 T02 |
| M08 | Soğutma sıvısı aç | M08 |
| M09 | Soğutma sıvısı kapat | M09 |
M-Code, G-Code ile birlikte kullanıldığında üretim sürecinin sorunsuz ve güvenli şekilde ilerlemesini sağlar.
4. G-Code ve M-Code’un CNC Programlamadaki Rolü
-
G-Code, kesici takımın hareketlerini ve işleme parametrelerini belirler.
-
M-Code, makinenin yardımcı fonksiyonlarını ve güvenlik kontrollerini yönetir.
Örneğin bir CNC freze programında;
-
G01 komutu ile doğrusal kesim yapılırken,
-
M03 spindle motorunu çalıştırır ve
-
M08 ile soğutma sıvısı devreye alınır.
Bu kombinasyon sayesinde makine, yüksek hassasiyet ve güvenlik ile üretim yapar.
5. G-Code ve M-Code Kullanım İpuçları
-
Kod sıralamasına dikkat edin: Yanlış sıralama hatalı kesime veya makine arızasına neden olabilir.
-
Mutlak (G90) ve artışlı (G91) konumlamayı doğru seçin: Ölçüm ve koordinat hatalarını önler.
-
M-Code ile güvenliği sağlayın: Spindle, soğutma sıvısı ve acil durdurma kontrollerini ihmal etmeyin.
-
Simülasyon yapın: Karmaşık parçalar için yazılım simülasyonu hataları minimize eder.
-
Parametrik programlama kullanın: Tek programla farklı boyutlarda parçalar üretilebilir.
6. CNC Programlamada İleri Seviye Kullanım
G-Code ve M-Code, sadece temel hareketler ve yardımcı işlevler için değil, aynı zamanda alt programlar ve döngü komutları ile daha karmaşık işlemler için de kullanılır.
-
Alt programlar: Tekrar eden işlemleri hızlandırır ve program boyutunu küçültür.
-
Döngü komutları: Delik delme, cep açma veya profilleme gibi tekrarlayan işlemleri otomatikleştirir.
-
Parametrik programlama: Ölçü değişkenlerini program içinde tanımlayarak farklı boyutlardaki parçaların üretimini tek bir programla mümkün kılar.
Bu ileri seviye kullanım, CNC makinelerini daha esnek ve üretken hale getirir.
7. CNC Programlama ve Endüstrideki Önemi
-
Hassasiyet ve tekrar edilebilirlik: İnsan eliyle yapılamayacak kadar hassas işlemler yapılabilir.
-
Verimlilik: Programlamayla üretim süresi kısalır ve malzeme verimliliği artar.
-
Güvenlik: Operatör müdahalesi minimuma iner, riskler azalır.
-
Maliyet tasarrufu: Hatalar önlenir, atık malzeme azalır.
CNC programlama bilgisi, özellikle otomotiv, havacılık, medikal ve savunma sanayisi gibi yüksek hassasiyet gerektiren alanlarda kritik öneme sahiptir.
8. Sonuç
G-Code ve M-Code, CNC makinelerinin beynini oluşturan temel kodlardır.
-
G-Code, kesici takımın hareketlerini, yönünü ve hızını belirler.
-
M-Code, makinenin yardımcı fonksiyonlarını ve güvenlik kontrollerini yönetir.
Bu kodlar, modern üretimde hassasiyet, verimlilik ve otomasyon sağlamak için birlikte kullanılır. CNC programlama bilgisi, üretim süreçlerinde kaliteyi artırmanın ve maliyeti düşürmenin temel anahtarıdır.