CNC Programlama Kodları: G-Code ve M-Code Nedir?

CNC Programlama Kodları: G-Code ve M-Code Nedir?

CNC (Computer Numerical Control) teknolojisi, üretim sektöründe otomasyonun temelini oluşturan en önemli sistemlerden biridir. Günümüzde freze, torna, plazma, lazer ve diğer CNC makineleri, iş parçalarının hassas bir şekilde işlenmesini sağlar. Bu makinelerin çalışmasını yönlendiren temel unsurlar ise G-Code ve M-Code olarak bilinen programlama komutlarıdır.
Bu makalede, G-Code ve M-Code’un ne olduğunu, nasıl çalıştığını, hangi farklara sahip olduklarını ve CNC operatörleri için neden bu kadar önemli olduklarını detaylı şekilde inceleyeceğiz.

CNC Programlamanın Temelleri

CNC programlama, bilgisayar kontrollü bir makinenin hareketlerini belirlemek için kullanılan bir dildir. Bu dil sayesinde makine; kesme, delme, frezeleme veya tornalama işlemlerini otomatik olarak yapabilir. CNC programları satır satır yazılır ve her satırda bir veya birden fazla komut bulunur.
Bu komutlar genellikle harf ve sayı kombinasyonlarından oluşur. “G” harfi genellikle geometrik hareketleri ifade ederken, “M” harfi makine fonksiyonlarını kontrol eder. İşte bu iki kod grubu – G-Code ve M-Code – CNC programlamanın kalbidir.

G-Code Nedir?

G-Code, CNC makinelerinin işleme hareketlerini belirleyen geometrik komutlardır. Makinenin hangi yönde, hangi hızda ve hangi mesafede hareket edeceğini G kodları belirler.

Bir G-Code satırı genellikle şu bileşenleri içerir:

Bu örnekte:

• N10: Satır numarasıdır.

• G01: Doğrusal (lineer) ilerleme komutudur.

• X50 Y25: Takımın hareket edeceği koordinatları gösterir.

• F100: İlerleme hızını belirtir.

En Sık Kullanılan G Kodları ve Anlamları

Bu komutlar, takımın iş parçası üzerindeki hareketlerini hassas bir şekilde yönetir. Özellikle G00 ve G01 gibi temel kodlar, neredeyse her CNC programında yer alır.

M-Code Nedir?

M-Code (Machine Code), CNC makinesinin genel kontrol fonksiyonlarını yönetir. G-Code hareketleri belirlerken, M-Code makinenin yardımcı işlevlerini kontrol eder.
Bunlar arasında spindle (iş mili) kontrolü, soğutma sıvısı yönetimi, takım değişimi veya program sonlandırma gibi işlemler bulunur.

Bir M-Code satırına örnek:

Bu kod, iş milini saat yönünde 1200 devirle döndürür.

En Sık Kullanılan M Kodları ve Görevleri

M kodları genellikle programın sonunda veya özel işlemler sırasında devreye girer. CNC operatörleri için bu kodları doğru yerde kullanmak, hem makine güvenliği hem de üretim kalitesi açısından kritiktir.

G-Code ve M-Code Arasındaki Farklar

G ve M Kodlarının Birlikte Kullanımı

CNC programlarında G ve M kodları genellikle aynı satırda birlikte kullanılır. Örneğin:

Bu satırda:

• G01 kodu ile takım lineer bir hareket yaparken,

• M08 kodu ile soğutma sıvısı aynı anda devreye girer.

Bu sayede CNC makineleri eş zamanlı işlemler gerçekleştirebilir. Kodların uyumlu kullanımı, verimli üretim ve kaliteli yüzey işleme için büyük önem taşır.

G-Code ve M-Code Yazarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Koordinat sistemini doğru seçin: G54-G59 gibi iş parçası sıfır noktalarını doğru tanımlamak gerekir.

2. Takım yollarını kontrol edin: Yanlış eksen hareketleri takım kırılmalarına veya parça hatalarına neden olabilir.

3. İlerleme ve hız değerlerine dikkat edin: F (feed rate) ve S (spindle speed) değerleri, malzeme türüne göre ayarlanmalıdır.

4. Simülasyon yapın: Programı çalıştırmadan önce CNC simülatörlerinde test etmek güvenli bir yaklaşımdır.

5. M kodlarının sıralamasına dikkat edin: Yanlış sırada kullanılan M kodları, makinenin hatalı çalışmasına yol açabilir.

CNC Programlamada Gelişmiş Kodlama Yaklaşımları

Modern CNC sistemlerinde yalnızca temel G ve M kodları değil, makro programlama, koşullu ifadeler ve parametrik kodlama da kullanılmaktadır.
Bu sayede tekrarlayan işlemler için kısa ve esnek programlar yazılabilir. Örneğin:

Bu örnekte, #1 değişkeni kullanılarak esnek bir hareket komutu oluşturulmuştur. Parametrik kodlama sayesinde aynı işlem farklı boyutlarda parçalar için kolayca uygulanabilir.

Sonuç

G-Code ve M-Code, CNC teknolojisinin temel taşlarıdır. G kodları takımın geometrik hareketlerini, M kodları ise makinenin genel fonksiyonlarını yönetir. Bu iki kodun doğru ve uyumlu kullanımı, üretim verimliliğini artırır, hata oranlarını düşürür ve işleme kalitesini yükseltir.
Bir CNC operatörü veya programcısı için bu komutları iyi bilmek, sadece üretim kalitesini değil, aynı zamanda iş güvenliğini de doğrudan etkiler.

CNC teknolojisi gelişmeye devam ettikçe, G ve M kodlarının da farklı makineler için daha gelişmiş versiyonları ortaya çıkmaktadır. Ancak temelde değişmeyen bir şey vardır: Her başarılı CNC işleminin arkasında doğru yazılmış bir G ve M kodu bulunur.