CNC Programlamaya Yeni Başlayanlar İçin Temel G Kodları

---

CNC Programlamaya Yeni Başlayanlar İçin Temel G Kodları

CNC (Computer Numerical Control) tezgahları, modern imalat dünyasının kalbinde yer alır.
Gelişmiş otomasyon kabiliyeti sayesinde, insan hatasını minimuma indirir ve üretim sürecinde yüksek hassasiyet sağlar.

Ancak CNC teknolojisinin verimli şekilde kullanılabilmesi için, operatörlerin G kodları adı verilen komut dilini doğru şekilde anlaması ve uygulaması gerekir.
Bu makalede, CNC programlamaya yeni başlayanlar için en temel G kodlarını, kullanım mantıklarını ve örnek uygulamalarını adım adım ele alacağız.

---

🔧 CNC Programlama Nedir?

CNC programlama, bir tezgahın belirli bir iş parçasını istenen boyut ve şekilde işlemesi için gerekli komut dizisinin oluşturulması işlemidir.
Bu komutlar, uluslararası standartlara göre belirlenen G (geometrik hareket) ve M (makine kontrol) kodları ile yazılır.

Bir CNC programı, tezgahın:

• Kesici takımın nerede çalışacağını,

• Ne hızda ilerleyeceğini,

• Hangi yönde hareket edeceğini,

• Hangi işleme komutlarının uygulanacağını belirler.

---

🧭 G Kodlarının Temel Mantığı

“G” harfi, “Geometric” (geometrik hareket) kelimesinden gelir.
Yani G kodları, takımın hareketini kontrol eder.

Her G kodu belirli bir işlemi temsil eder:

• Bir yüzey boyunca ilerleme,

• Dairesel hareket,

• Delik açma,

• Takım sıfırlama gibi komutlar G kodlarıyla yapılır.

CNC programlama dünyasında en yaygın kullanılan G kodları, ISO 6983 standardına göre belirlenmiştir.

---

🧩 CNC G Kodlarının Temel Yapısı

Bir CNC satırı (blok), genellikle aşağıdaki bileşenleri içerir:

Bu satırı açıklayalım:

• N10: Satır numarası

• G01: Doğrusal ilerleme komutu

• X50 Y25: Takımın hedef koordinatları

• F200: İlerleme hızı (Feedrate)

Yani bu komut, takımı doğrusal bir hat boyunca (50,25) noktasına saniyede belirlenen hızla ilerletir.

---

⚙️ CNC Programlamada En Çok Kullanılan Temel G Kodları

Aşağıda CNC tezgahlarında en sık kullanılan temel G kodlarını ve işlevlerini bulacaksın.
Yeni başlayanlar için bu kodları anlamak, CNC mantığını kavramanın en önemli adımıdır.

---

G00 – Hızlı (Boşta) Hareket Komutu

Takımın belirlenen noktaya en hızlı şekilde gitmesini sağlar.
Genellikle talaş kaldırma işlemi yapılmadan, pozisyon değişimi için kullanılır.

Örnek:

👉 Takım, (100,50) noktasına hızlı hareket eder.

---

G01 – Doğrusal İlerleme (Talaşlı İşleme) Komutu

Takımın düz bir hat boyunca, belirli bir ilerleme hızıyla (F) ilerlemesini sağlar.
Bu komut talaş kaldırma sırasında kullanılır.

Örnek:

👉 Takım, belirtilen koordinatlara doğru 150 mm/dk hızla ilerler.

---

G02 – Saat Yönünde Dairesel Hareket

G03 – Saat Yönünün Tersine Dairesel Hareket

Bu komutlar, takımın belirli bir merkez noktası etrafında dairesel şekilde hareket etmesini sağlar.

Örnek:

👉 Takım, saat yönünde dairesel bir yay çizer.

G03 ise aynı işlemi saat yönünün tersine yapar.

---

G17 / G18 / G19 – Düzlem Seçim Komutları

• G17: XY düzlemi (frezeleme için varsayılan)

• G18: XZ düzlemi

• G19: YZ düzlemi

Bu komutlar, dairesel interpolasyon veya takım hareketlerinin hangi düzlemde yapılacağını belirler.

---

G20 / G21 – Ölçü Birimi Belirleme

• G20: İnç birimi

• G21: Milimetre birimi

Türkiye ve Avrupa’da genellikle G21 (mm) kullanılır.

---

G28 – Referans Noktasına Dönme (Home Return)

Takımı otomatik olarak referans noktasına (makine orijini) döndürür.

Örnek:

👉 Takım, eksenleri referans konumuna döner.

---

G40 / G41 / G42 – Takım Yarıçap Telafisi

• G40: Telafiyi iptal eder.

• G41: Sol telafi (takım parçanın solundan ilerler).

• G42: Sağ telafi (takım parçanın sağından ilerler).

Bu komutlar, takım yarıçapı farkını otomatik olarak hesaba katarak hassas ölçü sağlar.

---

G43 – Takım Uzunluğu Telafisi

Her takım farklı uzunlukta olduğundan, takım boyu telafisi yapılır.

Örnek:

👉 H01 takım uzunluğu telafisi aktif hale gelir.

---

G54 – İş Parçası Sıfır Noktası Tanımlama

CNC tezgahları, genellikle farklı parçalarda farklı sıfır noktaları kullanır.
G54 – G59 arası kodlar, iş parçası sıfırlarını tanımlamak için kullanılır.

Örnek:

👉 G54 sıfır noktası aktif edilir.

---

G90 / G91 – Pozisyonlama Modları

• G90: Mutlak koordinat sistemi (başlangıç noktasına göre)

• G91: Artımsal (incremental) koordinat sistemi

Örnek:

İlk komutla (100,50)’ye gidilir, ikinci komutla 20 mm daha ileri hareket edilir.

---

G94 / G95 – İlerleme Birimi Seçimi

• G94: Dakikadaki ilerleme (mm/dk)

• G95: Devir başına ilerleme (mm/devir)

Torna tezgahlarında genellikle G95, freze tezgahlarında ise G94 tercih edilir.

---

🧮 CNC Programına Basit Bir Örnek

Aşağıda basit bir frezeleme operasyonuna ait örnek G kodu görebilirsin:

Bu programda ne oluyor?

• G21: Milimetre birimi seçiliyor

• G17: XY düzlemi aktif

• G90: Mutlak koordinat sistemi

• G54: Sıfır noktası tanımlı

• G00: Hızlı hareket

• G01: Talaş kaldırma işlemleri

• M30: Program sonu

---

💡 CNC Programlamaya Yeni Başlayanlara Tavsiyeler

CNC kodları başlangıçta karmaşık görünse de, sistematik şekilde öğrenildiğinde oldukça mantıklıdır.
İşte yeni başlayanlar için bazı öneriler:

1. Simülasyon yazılımları (Mach3, NC Viewer, Fusion 360, Siemens Sinumerik Operate) kullanarak deneme yap.

2. Gerçek tezgah üzerinde çalışmadan önce programı dry-run (boş çalıştırma) modunda test et.

3. Küçük parçalardan başla ve her yeni kodu tek tek öğren.

4. G ve M kodlarını karıştırma – her biri farklı işlev taşır.

5. Kendi G kodu kütüphaneni oluştur.

---

🚀 Sonuç

CNC programlamada G kodlarını öğrenmek, bir üretim hattını yönetmenin temelini oluşturur.
Bu komutlar sayesinde tezgah, insan müdahalesi olmadan mikron seviyesinde hassasiyetle çalışabilir.

Yeni başlayanlar için önemli olan, G00, G01, G02, G03 gibi temel kodları tam anlamıyla kavramak ve sık sık uygulama yapmaktır.
Unutma: CNC programlamada ustalık, teoriden çok tekrarla kazanılır.